From Late Byzantine to Ottoman topographia sacra in Trace: the Dervishes Convent of Qĭzĭl Delü in Didymoteichon/Dimetoka
DOI:
https://doi.org/10.37536/ebizantinos.2023.11.2391Keywords:
Topographia sacra, Derwishkonvent des Qĭzĭl Delü, Didymoteichon/Dimetoka, Isaak Sebastokrator, Johannes KantakuzenosAbstract
In der Fachbibliographie wird der Übergang zwischen der letzten byzantinischen Herrschaft in Nordgriechenland als Bruch beschrieben. Orientalisten beschreiben es als muslimische Eroberung, Byzanzgelehrte als Verlust. Eine gemeinsame Vision beider Positionen ist nicht häufig. Dieses Verfahren vernachlässigt die Tatsache, dass viele Teile Mazedoniens/Thrakiens mehrmals den Besitzer wechselten. Dieser Artikel versucht, osmanische Dokumentation für eine detaillierte Analyse des Territoriums eines der berühmtesten Klöster von Byzanz zu nutzen: dem der Kosmosoteira an der heutigen griechisch-türkischen Grenze in Thrakien (Ferres/Ferecik). Es wurde Mitte des 12. Jahrhunderts von einem berühmten Prinzen der Komneni-Dynastie, Isaac Sebastocrator, dem Sohn von Kaiser Alexius I., gegründet. Im 20. Jahrhundert war es ein Kloster des Bektaschi-Derwisch-Ordens, einer schiitischen Sekte mit Riten, die dem Christentum nahestehen. Was ist in der Zwischenzeit passiert? Wir analysieren die spätbyzantinischen Zeugnisse (Johannes Kantakuzenos) sowie die der Kreuzfahrer im Vergleich zu den ersten osmanischen Dokumenten aus der Region vom Beginn des 15. Jahrhunderts. Das Ergebnis ist überraschend: Das Kloster war bereits in byzantinischer Zeit verlassen und die Sultane übergaben die Gebäude den Sufis des Bektaschi-Ordens. So blieb die mittelalterliche Topographie zumindest teilweise bis weit ins 20. Jahrhundert erhalten.
Downloads
References
Anderson, J. C. 1982, “The Seraglio Octateuch and the Kokkinobaphos Master”, Dumbarton Oaks Papers 36, 83-114.
Arutiunova-Fidanian, V. (ed.) 1978, Типик Григория Пакуриана. Введение, перевод и комментарий [Das Typikon von Gregorius Pacurianus], Eriwan.
Asdracha, C. 1976, La Région des Rhodopes aux XIIIe et XIVe siècles. Étude de géographie historique, Athen.
Barkan, Ö. L. 1942, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler”, Vakıflar Dergisi 2: 279-386.
Beldiceanu-Steinherr, I. 1996, “Seyyid 'Ali Sultan d' après les registres ottomans: L'installation de l'Islam hétérodoxe en Thrace”, in E. Zachariadou (ed.), The Via Egnatia under Ottoman rule (1380 - 1699), Rethymno, pp. 45-66.
Birge, J. K. 1937 (Neudruck 1965). The Bektashi Order of Dervishes. London.
Clayer, N. 1990, L’Albanie, pays des derviches: Les ordres mystiques musulmans en Albanie à l’époque post-ottomane (1912–1967). Berlin-Wiesbaden.
Danforth, L. 1989. Firewalking and Religious Healing. Princeton (NJ).
Faroqhi, S. 1976, “Agricultural Activities in a Bektashi Center 1750-1826: the tekke of Kızıl Deli”, Südost Forschungen 35, 69-96.
Gökbilgin, M. T. 1952, XV–XVI Asirlarda Edirne ve Paşa Livasi: Vakiflar – Mülkler - Mukataalar. Istanbul.
Gökbilgin, M. T. 1957, Rumelide Yürükler, Tatarlar ve Evlād-i-Fātihān Rumeli'de Yürükler, Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan. İstanbul.
Hasluck, F. W./ Masson Hardie, M. (eds.) 1929, Christianity and Islam under the Sultans. Oxford.
Horden, P. / N. Purcell, 2000. The corrupting sea: a study of Mediterranean history. Oxford.
Janin, R. 1964, “Le monachisme byzantin au Moyen ge. Commende et typica (Xe-XIVe siècle)”, Revue des études byzantines 22, 5-44.
Kazhdan, A. (ed.) 1991. The Oxford Dictionary of Byzantium, New York.
Kiel, M. 1996, “Ottoman Building Activity along the Via Egnatia, the Cases of Pazargah, Kavalla and Ferecik”, in E. Zachariadou (ed.), The Via Egnatia under Ottoman rule (1380 - 1699), Rethymno, pp. 145-158.
Kißling, H. J. 1956, Beiträge zur Kenntnis Thrakiens im 17. Jahrhundert, Wiesbaden.
Külzer, A. 2008, Tabula Imperii Byzantini 12. Ostthrakien (Eurōpē) [Denkschriften der Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse 369]. Wien.
Lowry, H. W. 2008, The shaping of the Ottoman Balkans, 1350-1500: the conquest, settlement & infrastructural development of Northern Greece. Istanbul.
Lowry, H. W. 2009a, In the footsteps of the Ottomans: a search for sacred spaces & architectural monuments in Northern Greece. Istanbul.
Lowry, H. W. 2009b, Ottoman Architecture in Greece. A Review Article With Addendum & Corrigendum. Istanbul.
Magdalino, P. 1993. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143-1180. Cambridge.
Niehoff-Panagiotidis J./Nikopoulos, A. 2022, Der Übergang von der spätbyzantinischen zur hochosmanischen Jurisdiktion für die Athosklöster - Übergänge und Spannungsfelder zwischen şarīˁa und byzantinischem Recht, Istanbul (im Druck).
Ousterhout, R. / Charalambos B. 2007, The Byzantine Monuments of the Evros/Meriç River Valley. Thessaloniki.
Papazoghlou, G. K. 1994, Τυπικόν Ισαακίου Αλεξίου Κομνηνού της μονής Θεοτόκου της Κοσμοσώτειρας (1151/ 52), Κομοτηνή.
Petit, L. 1908, “Typikon du monastère de la Kosmosotira près d’Aenos (1152)”, Bulletin de l’Institut d’Archéologie Russe a Constantinople/Izvestiia Russago Archeologicheskago Instituta v Konstantinople 13, 11-77.
Pratsch, Th./ Zielke, B./ Ludwig, C./ Lilie, R. J. 2013, “Sisinnios: Σισίννιος”. Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit Online: Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Nach Vorarbeiten F. Winkelmanns erstellt. Berlin, Boston. https://www.degruyter.com/database/PMBZ/entry/PMBZ18008/html (aufgerufen am 19. Februar 2022).
Schopen, L. (ed.), Kantakouzinos, I. 1828-1832, Ioannis Cantacuzeni imperatoris historiarum libri IV, Bonn.
Sinos, S. 1985, Die Klosterkirche der Kosmosoteira in Bera (Vira). München.
Soustal, P. 1991, Tabula Imperii Byzantini 6. Thrakien, Wien.
Tăpkova-Zaimova, V. 1960, “Les noms de lieux dans le typikon du monastère de la Kosmosotira”, Linguistique Balkanique 2: 123-127.
Trapp, E. et al. 1976-1995, Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit, Wien.
Tsibiridou, F. 2017, Beyond the Politics of religion: rationalising Popular Islam among the Slavonic-Speaking Muslims in Greece, Balkan Heritages: Negotiating History and Culture 1: 209-227.
Wittek, P. 1957, “Zu Einigen Frühosmanischen Urkunden (II), Wiener Zeitschrift Für Die Kunde Des Morgenlandes” 54: 240-255.
Zenginis, E. 1988, Ο ΜΠΕΚΤΑΣΙΣΜΟΣ ΣΤΗ Δ. ΘΡΑΚΗ [O Bektasismos sti Dytiki Thraki]. Thessaloniki.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Johannes Niehoff-Panagiotidis
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
You are free to:
- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material
Under the following terms:
-
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
-
NonCommercial — You may not use the material for commercial purposes.
-
ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same license as the original.
-